Елдің мемлекеттік, халықаралық және үкіметтік емес ұйымдарының бірлескен тиімді қызметі АИТВ-ға қарсы іс-қимыл бойынша өзінің нәтижелілігін көрсетеді. Елде алғаш рет АИТВ инфекциясының жаңа жағдайларын анықтаудың төмендеу үрдісі байқалды, деп мәлімдейді Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі.
Соңғы бес жылдың ішінде қабылданған шаралардың нәтижесінде мынадай маңызды көрсеткіштердің төмендеуі байқалады: ЖИТС-тен өлім-жітім, 100 мың тұрғынға шаққандағы сырқаттанушылық, үш берілу жолының екеуі – инъекциялық есірткіні қолдану кезінде парентералдық (қан арқылы) және анадан балаға берілу.
Жүргізіліп жатқан эпидемияға қарсы іс – шаралардың нәтижесінде Қазақстан 15-49 жас аралығындағы халықтың 0,3% таралуымен АИТВ індетінің шоғырланған сатысында тұр, орташа әлемдік көрсеткіш 0,7% (әлемде АИТВ-мен өмір сүретін 39 млн адам, оның ішінде ШЕОА елдерінде 2 млн адам). АИТВ инфекциясы негізінен халықтың негізгі топтарында (ХНТ) және олардың ортасында шоғырланған.
Жыл сайын қазақстандықтар өздерінің АИТВ-мәртебесі туралы көбірек білгісі келеді. Жыл сайын елде халықтың 10% – дан астамы тексеріледі.
Бүгінгі күні «АИТВ инфекциясы» диагнозы енді өлімге әкелетін ауру емес. Қазіргі заманғы медицина жетістіктерінің арқасында ДДҰ АИТВ-ны созылмалы инфекциялық ауру деп таныды. АИТВ-мен өмір сүретін адамдар (АӨА) антиретровирустық терапияны (АРТ) қолдана отырып, ұзақ және сапалы өмір сүре алады, отбасылары мен дені сау балалары болады.
«БҰҰ-ның 2021 жылғы саяси декларациясының мақсатын және ЮНЭЙДС-тің 95-95-95 мақсаттарын орындау шеңберінде Қазақстанда АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың 87% – ы өзінің АИТВ-мәртебесі туралы біледі, оның 87%-ы АРТ қабылдайды, 88%-ында вирустық жүктеме азаяды», – деп атап өтті ҚР ДСМ Қазақ дерматология және инфекциялық аурулар ғылыми орталығының директоры Бауыржан Байсеркин.
Бес жыл ішінде елде антиретровирустық препараттардың бағасы 2-40 есе төмендеді. Қаржы қаражатын үнемдеу АӨА АРТ қамтуды екі есеге ұлғайтуға және ТМККК тізіміне емдеудің тиімділігі мен қауіпсіздік бейіні жоғары бес жаңа инновациялық антиретровирустық препараттарды енгізуге мүмкіндік берді. Бүгінгі таңда 18 АРВ-препарат тегін және (немесе) жеңілдікті амбулаториялық қамтамасыз ету үшін дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар тізбесіне кіреді.
ҚР-да ДДҰ ұсынған профилактикалық бағдарламалардың барлық 12 бағыты енгізілді. Алдын алу стратегиясындағы негізгі инновация байланысқа дейінгі профилактиканы енгізу болып табылады. Бүгінде оны 4793 клиент алады.
ЮНЭЙДС Дүниежүзілік СПИД-ке қарсы күрес күніне арналған Дүниежүзілік науқанның ұраны – «Көшбасшылық – қауымдастықтар». ҮЕҰ-АИТВ-инфекциясын еңсеру бойынша мемлекеттің тұрақты әріптесі. Қауымдастықтар адамдарды адамға бағытталған денсаулық сақтау қызметтерімен байланыстырады, сенімділікті арттырады, инновацияларды енгізеді, саясатты жүзеге асыруды және қызмет көрсетуді бақылайды. Аутрич қызметкерлері мен еріктілер ХНТ ортасына жақсы қол жеткізе алады. Олар профилактикалық іс-шаралар мен жедел тестілеу жүргізеді, презервативтер мен шприцтер таратады, диагнозды түпкілікті растау үшін ЖИТС орталықтарына жібереді.
Елде бір жыл ішінде әлеуметтік келісімшарттың арқасында негізгі топтармен жұмыс істейтін және Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс алған ҮЕҰ саны 4 өңірде 5-тен 10 өңірде 14-ке дейін өсті. 2023 жылдың 10 айында ҮЕҰ қатысуымен АИТВ инфекциясының 158 жағдайы анықталды. ҮЕҰ-ның неғұрлым белсенді қатысуы АИТВ-ға жауап ретінде күш-жігерге қол жеткізуде мемлекет жүргізетін шаралардың тиімділігін арттыруға ықпал етеді.
